مسئله پیشرفت و توسعه در پرتو عدالت بخش اول

چکیده: از مباحث مهم و راهبردی در جوامع مختلف که مورد توجه اندیشمندان و صاحب نظران قرار دارد، مسئله پیشرفت و توسعه و روشهای تحقق آن است.

هر جامعه و کشوری علاقمند به پیشرفت و ترقی در زمینه های گوناگون و رسیدن به سطح بالایی از رفاه و آبادانی است  اما برای رسیدن به این مقصد، به برنامه ریزی و انتخاب الگویی مناسب نیاز است. در گذشته ، قدرتهای بزرگ، الگوهای سرمایه داری غربی و کمونیسم را برای رشد و توسعه مطرح می کردند. اما با فروپاشی شوروی سابق به عنوان سردمدار کمونیسم، اینک کشورهای غربی، مدل غرب را به عنوان تنها راه برای پیشرفت کشورهای درحال توسعه تبلیغ می کنند. اما رهبر انقلاب اسلامی ایران، الگوی جامع و مناسب دیگری را بویژه برای کشورهای اسلامی، مطرح می کند و آن الگوی توسعه اسلامی- ایرانی است.

در سند چشم انداز 20 ساله، ایران کشوری توسعه یافته با جایگاه اول اقتصادی علمی وفناوری در سطح منطقه با هویت اسلامی و انقلابی الهام بخش در جهان اسلام و با تعامل سازنده و موثر در روابط بین الملل است که با اتکال به قدرت لا یزال الهی و در پرتو ایمان و عزم ملی و کوشش برنامه ریزی شده و مدبرانه جمعی و در مسیر تحقق آرمان ها و اصول قانون اساسی محقق می شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی با اشاره به سند چشم  انداز ملی 20 ساله بر قرار گرفتن ایران از لحاظ رشد علمی در درجات اول دنیا تأکید  دارند و رهنمودهای مدبرانه و حکیمانه ایشان، اولویت ها و شاخص ها را برای توسعه و پیشرفت ایران اسلامی مشخص می کند، لذا نگاه رهبری به مسئلۀ پیشرفت و توسعه ، تولید علم و فناوری از جمله مقولاتی است که نیازمند توجه بیشتر مدیران، کارشناسان، اساتید، نخبگان و دولتمردان برای توسعه و اقتدار جمهوری اسلامی است. 

از اینرو این مقاله سعی دارد نقشه راه پیشرفت و توسعه جامعه اسلامی را از دیدگاه مقام معظم رهبری ترسیم کند. به همین منظور به مباحثی از جمله «اهمیت علم و فناوری در جهان»، «تولید علم»، «مدل پیشرفت»، «الگوی توسعه»، «تبیین نمای کلی پیشرفت»، «پیش فرض های پیشرفت علمی» و «الزامات پیشرفت در دهه چهارم» از دیدگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی پرداخته شده است.

مقدمه : قرن بیست و یکم، عصر پیشرفتهای شگرف علوم و فناوری مختلف است و اکثر کشورها، به ویژه در جغرافیای جهان درحال توسعه، برنامه ریزی گسترده ای را برای دستیابی به دانش های نوین آغاز کرده اند. برخی از این کشورها عملا دراین زمینه گامهایی برداشته اند و برخی دیگر که اکثریت کشورهای جهان سوم را تشکیل می دهند، هنوز در وضعیت برنامه ریزی به سر می برند. دراین میان، جمهوری اسلامی ایران، به پیشرفتهای چشمگیری در عرصه علوم و فناوری دست یافته و می توان گفت که در این زمینه، از کشورهای پیشگام است. در جهان امروز، روند پیشرفت علم، بسیار پرشتاب است و برای زیستن در چنین جهانی، ملتها ناگزیر از تجربه، اندوختن علم و دستیابی به دانشهای پیشرفته هستند. 

نگاهی واقع گرایانه به وضعیت کنونی ایران در عرصه های مختلف علمی، این حقیقت را آشکار می سازد که در دو دهه اول انقلاب، ایران درزمینه سواد آموزی و رشد کمی و کیفی تحصیلات عالی ، به پیشرفتهای چشمگیری نائل شده است اما پیشرفتهای بزرگ ایران در عرصه علوم و فناوری نوین، در دهه سوم انقلاب حاصل شده است. باید توجه داشت که جهش بزرگ علمی ملت ایران برای جبران عقب ماندگی تاریخی کشور در زمینه علم و فناوری، با اشکال تراشیها و ایجاد موانع توسط قدرتهای سلطه گر مواجه شده است، اما علیرغم این موانع، ایران در مقایسه با سایر کشورهای درحال توسعه، به مدارج بالایی دست یافته است. 

از دیدگاه مقام معظم رهبری، علوم و تحقیقات ، رمز واقعی و کلید پیشرفت ملت ایران و دستیابی آن به نقطه مطلوب در زمینه علمی است، اما به هیچ عنوان نباید در همین حد متوقف شود. تاکید های مکرر رهبر معظم انقلاب اسلامی بر تسریع روند حرکت ایران به سمت قله های پیشرفت و توسعه، ناشی از ضرورت جبران عقب ماندگی های تاریخی ملت ایران در دوران وابستگی به بیگانگان است. 

رهبر انقلاب اسلامی بارها یادآور شده اند، پیشرفتهای چشمگیر ایران در زمینه علوم و فناوریهای پیشرفته، در سایه علم ، ایمان و کوشش مستمر دانشمندان جوان ایرانی حاصل شده است. بدون تردید ، در جهان امروز، قدرت واقعی کشورها براساس پیشرفتهای علمی و فنی آنها تعریف می شود و برای ملت ایران نیز علم و تحقیق، راهگشای رسیدن آن به قله های توسعه است.

از آنجایی که هدف از این نگارش تبیین دیدگاه‌ها و تدابیر رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره توسعه و پیشرفت جامعه اسلامی است، ابتدا به تعریف مفاهیم «علم»، «فناوری»، «توسعه» و «پیشرفت» و اهمیت علم و فناوری در جهان امروز پرداخته و  سپس مباحثی از جمله «تولید علم»، «مدل پیشرفت»، «الگوی توسعه»، «تبیین نمای کلی پیشرفت»، «پیش فرض های پیشرفت علمی» و «الزامات پیشرفت در دهه چهارم» را از دیدگاه مقام معظم رهبری مورد بررسی قرار می دهیم و در پایان نقشه راه رهبری برای تولید علم و فناوری، توسعه و پیشرفت را به صورت نمودار ترسیم خواهیم کرد. 

وحدت حوزه و دانشگاه از نگاه امام خامنه ای

نمودار کامل PDF بیانات را از اینجا دانلود کنید

کلیپ صوتی MP3 بیانات را از اینجا دانلود کنید

بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم‌

اوّلاً از خداوند متعال براى ارواح طیّبه آن انسانهاى شایسته‌اى که موضوع نزدیکى و اتّحاد دانشگاه و حوزه روحانیت را مطرح کردند و بعضى در این راه شربت شهادت هم نوشیدند - مخصوصاً مرحوم شهید مفتّح و شهید مطهّرى و از این قبیل بزرگمردان - از خداوند علوّ درجات مسألت مى‌کنم.

موضوع دانشگاه، به خودىِ خود یک موضوع مهم است؛ همچنان‌که موضوع حوزه علمیه هم، به خودى خود یک موضوع اساسى و مهم است. وقتى ما «وحدت حوزه و دانشگاه» را عنوان مى‌کنیم، بدیهى است مقصود این نیست که این دو را در عالم واقعیّت به یک چیز تبدیل کنیم. زیرا اگرچه در گذشته، در حوزه‌هاى علمیه، همان دروسى خوانده مى‌شد که امروز در دانشگاهها خوانده مى‌شود، اما اگر فرض کنیم آن دروس حوزه‌هاى علمیه، همان پیشرفتى را که تا امروز کرده است، مى‌کرد، باز امروز باید به مقتضاى تخصّص و تشعُّب، هر گروه کار و درس خودش را دنبال کند. پس، مقصود این نیست. مبادا بعضى همین موضوعِ به این روشنى و وضوح را ندیده بگیرند و درباره غلط بودن شعار وحدت حوزه و دانشگاه قلمفرسایى کنند.

این را همه مى‌فهمند: نه امام و نه دیگر بزرگواران نخواستند بگویند که دانشگاهها جمع شوند و قم بروند، یا شعبه‌اى از حوزه قم شوند. یا این‌که حوزه قم جمع شود و بیاید در دانشگاهها حل گردد، یا شعبه‌اى از آنها شود. هیچ‌کس این را نخواست و مطرح نکرد. مسأله این است که ما دو نهادِ اصیلِ دانشجویى داریم. یکى متوجّه به کسب علومِ مربوط به فهم و تبلیغ دین و نوآورى در مباحث دینى و نوآورى در فهم مسائل روز و حادث شونده در زندگى است، که این حوزه است و کارش عبارت است از تحقیق در مسائل دینى و فراگرفتن احکام الهى در همه شؤون زندگى. آن هم نه فقط در آنچه که مربوط به کنج محراب یا کنج خانه است؛ بلکه در قلمرو وسیع زندگى بشر. این گروه، این را باید فراگیرند؛ احکام جدیدش را تحقیق کنند؛ ناخالصیها و ناسره‌ها را از آن بزدایند و آن را با زبان مناسب، در هر جامعه‌اى و هر زمانى و هر مخاطبى، به رساترین شکل ممکن به مخاطبین برساند. این، وظیفه آن نهاد حوزه‌اى است و اسمش «حوزه علمیه» است.

آسیب‌شناسی و اهداف بیداری اسلامی

نمودار کامل PDF بیانات را از اینجا دانلود کنید

نمودار کامل JPG بیانات را از اینجا دانلود کنید

بسم‌الله‌الرّحمن‌الرّحیم‌

اولاً خوشامد عرض میکنم به شما مهمانان عزیز، از کشورهاى مختلف، و همچنین به اساتید عزیز و محترم دانشگاه‌هاى خودمان.

 تقریباً از یک سال و نیم پیش تا امروز دیدارها و اجلاسها و نشستهاى متعددى درباره‌ى بیدارى اسلامى در تهران تشکیل شده، لیکن به نظرم میرسد که اجلاس و نشست اساتید از یک اهمیت ویژه‌اى برخوردار است؛ زیرا ایجاد یک فکر، یک گفتمان، یک جریان فکرى در جامعه، به دست خواص جوامع است؛ به دست اندیشمندان جامعه است؛ آنها هستند که میتوانند فکر ملتها را به یک سمتى هدایت کنند که مایه‌ى نجات ملتها شود؛ همچنان که خداى نخواسته میتوانند به سمتى ببرند که مایه‌ى بدبختى و اسارت و تیره‌روزى ملتها شود. این دومى متأسفانه در طول هفتاد هشتاد سال اخیر در برخى از کشورها، از جمله در کشور خود ما اتفاق افتاد.

 روایتى است از رسول مکرم اسلام، حضرت محمدبن‌عبدالله، که میفرماید: «لا تصلح عوامّ هذه الأمّة الاّ بخواصّها قیل یا رسول‌الله و من خواصّها قال العلماء»؛ اول علما را ذکر کرد، بعد چند دسته‌ى دیگر را. بنابراین اساتید دانشگاه، فرزانگان و نخبگان علمى در هر کشورى میتوانند سررشته‌دار حرکت مردم شوند؛ البته به شرط اخلاص، به شرط شجاعت، به شرط نترسیدن از دشمنان. اگر ترس آمد، اگر طمع آمد، اگر غفلت آمد، اگر تنبلى آمد، کار خراب خواهد شد. اگر ترس نبود، شجاعت بود، اگر طمع نبود، اگر غفلت نبود، هوشیارى و بیدارى بود، آن وقت کار درست خواهد شد.

 اوائل انقلاب، سى و یکى دو سال قبل از این، در یک قضیه‌ى بسیار مهمى، من و دو نفر دیگر که آن روز عضو شوراى انقلاب بودیم، از تهران رفتیم قم خدمت امام - امام آن وقت هنوز در قم بودند، تهران نیامده بودند - تا نظر ایشان را نسبت به آن قضیه و اقدام مهم بپرسیم. وقتى قضیه را براى ایشان شرح دادیم، امام رو کردند به ما، گفتند از آمریکا میترسید؟ گفتیم نه. گفتند پس بروید اقدام کنید. ما هم آمدیم اقدام کردیم و موفق شدیم. اگر ترس آمد، اگر طمع آمد، اگر غفلت آمد، اگر گرایشهاى انحرافى پا در میان گذاشت، کارها مشکل خواهد شد.

 امروز دنیا با یک حادثه‌ى عظیم مواجه است؛ این حادثه‌ى عظیم عبارت است از بیدارى اسلامى؛ این یک حقیقت است. ملتهاى مسلمان و امت اسلامى بتدریج بیدار شده‌اند. امروز دیگر تسلط بر ملتهاى مسلمان، به آسانىِ بعد از جنگ اول جهانى و در دورانهاى طولانىِ قرن نوزدهم و بیستم میلادى نیست. امروز اگر مستکبرین عالم بخواهند بر ملتهاى مسلمان مسلط شوند، کار دشوارى دارند. بیدارى وارد امت اسلامى شده و رسوخ  و نفوذ کرده است. در بعضى از کشورها هم این بیدارى به انقلاب تبدیل شد و رژیمهاى فاسد و وابسته را تغییر داد. لیکن این، بخشى از بیدارى اسلامى است؛ همه‌ى بیدارىِ اسلامى نیست. بیدارى اسلامى گسترده است، عمیق است.

بیانات راهبردی مقام معظم رهبری درباره آزادی

بسم‌اللّه‌الرّحمن‌الرّحیم‌

اولاً خیلى خوشحالم و حقیقتاً خیلى متشکرم از یکایک حضار، بخصوص برادران و خواهرانى که زحمت کشیده بودند، تحقیق کردند، مقاله تنظیم کردند، بعد کوشش کردند آن مقاله را خلاصه کردند - پیدا بود دیگر، مقاله‌ها کاملاً خلاصه شده بود - که باید خدا به ما توفیق بدهد، بتوانیم اصل مقاله‌ها را که حالا چاپ کردند، در اختیار گذاشتند، وقت کنیم و ان‌شاءاللّه ببینیم. حالا بنده که اقبال این وقت پیدا کردن را بعید است داشته باشم، اما دوستان خوب است به اصل مقالات مراجعه کنند و تأمل کنند؛ چون ما با این مقوله کار داریم. همچنین از مجرى محترم و عزیزمان آقاى دکتر واعظزاده که طبق معمول با سخنان کوتاه، مطالب زیادى را بیان میکنند و با تظاهر کم، عقبه‌ى وسیعى از کار را با خودشان این طرف و آن طرف میکشانند، تشکر میکنم. واقعاً ایشان و همکارانشان خیلى زحمت میکشند؛ میدانم.

 لازم است یک تشکر ویژه هم از همه‌ى دست‌اندرکاران بکنیم. خب، این روزها مشاهده میکنید به تبع این گلاویز شدن‌هائى که استکبار جهانى و در واقع دشمن درجه‌ى یک آزادى، با کشور ما و با جمهورى اسلامى پیدا کرده - سر همین قضایاى اقتصادى و آثار آن بر عملکرد مجموعه‌ى حکومت و در زندگى مردم - طبعاً یک دغدغه‌ى عمومى در فضاى سیاسى کشور وجود دارد؛ یعنى هیچکداممان فارغ از این فکر نیستیم؛ در عین حال این کار اصلى و اساسى و بلندمدت، دچار وقفه و تعطیل نشد؛ یعنى تقریباً به طور دقیق، طبق همان برنامه‌ریزى‌اى که کرده بودند، این اجلاس در زمان خود تحقق پیدا کرد. این، بنده را، هم خوشحال میکند، هم متشکر میکند از همه‌ى دست‌اندرکاران.

 جمهورى اسلامى از برگزارى جلسات نشستهاى اندیشه‌هاى راهبردى چند هدف عمده دارد، که این هدفها را ما نمیخواهیم فراموش کنیم و از جلوى چشممان خارج کنیم. یکى این است که کشور در مقولات زیربنائى، نیاز شدیدى دارد به فکر، اندیشه، اندیشه‌ورزى. خیلى از مقولات اساسى وجود دارد، که حالا این چهارمى است که داریم مطرح میکنیم، و مى‌بینیم احتیاج داریم به این که در آنها اندیشه‌ورزى کنیم و فکر را به کار بیندازیم. بنده در یک دیدار ماه رمضان در این حسینیه که با جمعى از دانشگاهیان بود - حالا یا اساتید، یا دانشجویان؛ یادم نیست - آنجا اشاره کردم به سخن یکى از حضار و سخنرانان سال قبلِ همان جلسه، که به من خطاب کرده بود که شما که این چند ساله اینقدر روى مسئله‌ى علم و پیشرفت علمى و شکوفائى علمى تکیه میکنید، روى فکر هم تکیه کنید. من فکر کردم، دیدم بسیار حرف مهمى است. خب، ما اینجا هم گفتیم که برویم فکرى بکنیم براى فکر، براى اندیشه‌ورزى، فعال کردن اندیشه‌ها. البته این مسئله شرائطى دارد، زمینه‌هائى دارد، امکاناتى دارد؛ بعضى‌اش را داریم، بعضى‌اش را نداریم، میتوانیم کسب کنیم. این جزو چالشهاى اساسى یک ملت است؛ ملتى مثل ما که مانند مرداب یک جا نمانده؛ مثل رودخانه‌ى خروشان در جریان است. ما اینجوریم دیگر؛ ما در حال جریانیم، داریم پیش میرویم. زد و خورد و به این طرف و آن طرف خوردن و مواجه شدن با مانع هست، اما پیشرفت متوقف نمیشود. ما یک چنین ملتى هستیم؛ پس احتیاج داریم به این که به این مسئله فکر کنیم. بنابراین نیاز شدید کشور به فکر و اندیشه، بخصوص در مقولات زیربنائى، یکى از هدفهاى این جلسات است.

اندیشه های راهبردی مقام معظم رهبری

عکس ها

شماره اول اندیشه های راهبردی رهبری

شماره دوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره سوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره چهارم اندیشه های راهبردی رهبری

پی‌دی‌اف ها

شماره اول اندیشه های راهبردی رهبری

شماره دوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره سوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره چهارم اندیشه های راهبردی رهبری

صوتی ها

شماره اول اندیشه های راهبردی رهبری

شماره دوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره سوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره چهارم اندیشه های راهبردی رهبری

فیلم ها

شماره اول اندیشه های راهبردی رهبری

شماره دوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره سوم اندیشه های راهبردی رهبری

شماره چهارم اندیشه های راهبردی رهبری

راهبردها رهبری امام خمینی(ره) در انقلاب اسلامی

وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از تحلیل گران و متخصصین پدیده انقلاب غافلگیرکننده بود؛ انقلابی که نسل نظریه های انقلاب را تغییر داد و با آوردن ایدئولوژی مذهبی به صحنه، آغازگر نقش مذهب در سیاست در دنیای مدرن شد. در این تحول بدون شک نقش امام خمینی(ره) بی بدیل و تعیین کننده بود.

در این گفتار اشاره ای کوتاه به چند مورد از برجسته ترین ویژگی ها و تلاش های ایشان در رهبری انقلاب اسلامی داریم:

الف) اعتقاد به انجام وظیفه و تکلیف الهی مبنای رهبری امام: 

 امام خمینی یک انسان کامل و تربیت شده مکتب اسلام و یک بنده واقعی خداوند بود و در همه امور بر مبنای وظیفه خود عمل می کرد. مبارزه با رژیم طاغوتی محمدرضا شاه و تشکیل نظام اسلامی توسط ایشان در همین راستا قابل تحلیل است. ایشان اگر جنگ را ادامه داد برای انجام تکلیف بود و اگر در سال ۶۷ آن را پایان داد نیز به همین دلیل بود. جنگ باعث آبدیده شدن نیروها و زمینه ای برای توسعه و خودکفایی کشور شد. به علاوه همان طور که امام می فرمود «ما در جنگ ابهت ابرقدرتها را شکستیم» و به جهانیان ثابت نمودیم که سلطه گران جهانی در مقابل اراده ملتی مصمم ناتوان و ضعیف هستند.

ب) نقش ویژگی های شخصیتی امام در رهبری: 

امام خمینی دارای اراده ای پولادین و اعتماد به نفس کامل بود و به درستی راه خود اطمینان داشت. در مقابل به سردمداران رژیم منحوس پهلوی بنگرید که بسیار متزلزل و به توانایی خود بی اعتماد و فاقد اعتماد به نفس بودند. دلیری و جرأت حضرت امام به الگویی برای نخبگان و توده ها تبدیل شد و در آفرینش روحیه انقلابی و گسترش آن که یکی از شرایط اصلی وقوع و تداوم انقلاب است بسیار تاثیر کرد. امام هم پیش از آغاز حرکت نهایی که از ۱۹ دی ماه ۱۳۵۶ آغاز شد هم در جریان حرکت انقلاب در سال های ۵۶ و ۵۷ این قاطعیت را نشان می داد. در مرحله پایانی برخی از مقامات سیاسی درخواست ملاقات با ایشان را می کردند، اما ایشان با بیان این نکته که چون حکومت پهلوی ها غیرقانونی است آن ها اول باید استعفا دهند تا ملاقات صورت گیرد. از جمله سیدجلال تهرانی رئیس شورای سلطنت پس از استعفا توانست با ایشان ملاقات نماید.

ج) تلاش های امام در رهبری نهضت اسلامی از دهه ۴۰ تا پیروزی انقلاب اسلامی:

امام در این مدت همه جنبه های رهبری در حرکت انقلابی را با هوشمندی و توانایی ویژه و نتایج خیره کننده ای به انجام رسانیده است از جمله:

۱) تربیت کادرهای انقلابی:

امام در سال های پیش از انقلاب به تربیت گروهی از شاگردان مورد اعتماد و معتقد و توانا همت گمارد که با حضور در شهرها و مناطق مختلف در زمینه سازی و تداوم انقلاب و از جمله در بسیج عمومی و گسترش ایدئولوژی انقلاب نقشی گسترده به عهده داشتند.

۲) بیان و گسترش ایدئولوژی انقلاب اسلامی:

گسترش ایدئولوژی انقلابی یکی از شرایط بنیادی وقوع انقلاب است. حضرت امام از یک طرف با حرام اعلام کردن تقیه در دوره پیش از انقلاب و از طرف دیگر با تذکر جنبه های انقلابی مفاهیم مذهبی از قبیل عاشورا به بیان وظیفه قشرهای مختلف در مبارزه با رژیم طاغوت پرداختند و از طرف دیگر با درسهای حکومت اسلامی و ولایت فقیه در سال ۱۳۴۸ در زمان تبعید در نجف اشرف، حکومت جایگزین را معرفی نمودند. این مرحله ای بسیار مهم در رخداد انقلاب اسلامی بود و بدون این تلاش ها پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی امکان پذیر نبود.

۳) تنظیم و اجرای راهبردها (استراتژی ها) و تاکتیک های حرکت انقلابی:

در این رابطه نیز تلاش امام بسیار ستودنی است؛ زیرا ایشان در هر مرحله با توجه به شرایط موجود، راهبردها و تاکتیک هایی را برگزید که در صورتی که غیر از آنها انتخاب می شد، وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی غیرممکن بود. از جمله گزینش راهبرد تعلیم و تربیت کادرهای انقلابی در سال های پیش از وقوع انقلاب و انتخاب راهبرد مبارزه منفی یعنی بهره گیری از همایش های میلیونی و اعتصابات سراسری به هنگام وقوع انقلاب و راهبرد عدم درگیری با نیروهای مسلح. همین راهبردها بود که باعث سرعت در پیروزی انقلاب و تلفات نسبتا کم نیروهای انقلابی گردید. درگیری مسلحانه با رژیمی که ژاندارم آمریکا در منطقه بود، می توانست زمان پیروزی را به عقب انداخته، تلفات را افزایش داده و نتایج ناخواسته ای را به دنبال آورد.

۴) بسیج عمومی و به صحنه آمدن نخبگان و توده ها:

انقلاب اسلامی از جنبه میزان نخبگان و توده های شرکت کننده بی نظیر است. به جز وابستگان به رژیم سابق که در مقابل انقلاب قرار داشتند، تقریبا همه اقشار و افراد در صحنه حاضر شدند و فرمان امام را لبیک گفتند. اعتماد بسیار بالای مردم به امام خمینی و روش های ایشان در رهبری و همچنین تبدیل مساجد و تکایا به مراکز آغاز تظاهرات و نقش شبکه روحانیت در سراسر کشور که همه مبتنی بر نقش امام در رهبری انقلاب بود، حرکتی بسیار گسترده و قدرتمند ایجاد کرد که رژیم شاه و حامیان خارجی آن را غافلگیر و ناتوان از انجام هر گونه عکس العمل بازدارنده ای نمود.

۵) تشکیل نظام جمهوری اسلامی:

امام خمینی با پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل نظام جدید را به رفراندوم عمومی گذاشت و سپس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به آرای عمومی گذارده شد و بدین ترتیب یک نظام اسلامی پدید آمد که همه ساختارها و مقامات عالی رتبه آن با رای مستقیم مردم برگزیده می شوند. امام در عصر نظام های حکومتی دنیوی، تشکیل نظام مردم سالاری دینی را به تحقق رساند و راه جدیدی را به ملت های مسلمان و جهانیان نشان داد که هم به انجام فرامین الهی پایبند است و هم به نقش مردم در سیاست تاکید می کند.

د) امام خمینی و حوادث پس از پیروزی انقلاب: 

رهبری امام در حوادث بعد از پیروزی انقلاب نیز بی نظیر و بیانگر تیزبینی و آینده نگری دقیق ایشان بوده است. زمانی که در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ صدام با حمایت قدرت های سلطه گر جهانی با حمله هوایی به فرودگاه های کشور، جنگ علیه ایران را آغاز کرد، امام با اعتماد بنفسی فوق العاده وعده زدن سیلی محکمی به صدام را داد و همگان دیدند که صدام به زودی و تقریبا در تمام طول مدت جنگ برای پایان جنگ التماس می کرد. همچنین امام در زمان اشغال لانه جاسوسی آمریکا در تهران و تهدیدهای امریکایی ها اعلام کرد که آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند توانایی و هوشمندی امام در برخورد با حوادث مختلف دیگر پس از پیروزی انقلاب نیز بر همگان هویدا و آشکار بود.

به طور خلاصه، امام خمینی(ره) یک اندیشمند بزرگ و تاریخ ساز، معتقد به دینی شدن سیاست و ایدئولوگ و فرمانده انقلاب و معمار نظام جدید بود که با برنامه ریزی دقیق و تنظیم شایسته راهبردها و تاکتیک های حرکت انقلاب و اعتماد بنفس فوق العاده و اراده پولادین خود توانست با سرعت رژیم وابسته پهلوی را سرنگون و نظام جمهوری اسلامی ایران را بنیاد نهد.

بررسی اندیشکده های راهبردی

اندیشکده یا اتاق فکر به سازمان، مؤسسه، شرکت یا گروهی گفته می‌شود که کار هدایت پژوهش را انجام می‌دهند و درگیر مسائل مختلفی چون سیاستگذاری‌های اجتماعی، راهبرد سیاسی، اقتصادی، علمی، یا موضوعات مربوط به فناوری یا سیاست‌های تجاری و یا حتی توصیه‌های نظامی هستند. دﺭ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﮐﻨﻮﻧﻲ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ﻭﻳﮋﻩ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﻔﮑﺮ ﻭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺩﺭ حوزه ﺳﻴﺎﺳﺖﺳﺎﺯﻱ، ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺳﺎﺯﻱ ﻭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺍﻳﺪﻩ، مطالعات بین رشته ای ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﺩ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺍﺻﻞ ﺟﻤﻊﺍﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺍﻳﺪﻩﭘﺮﺩﺍﺯﻱ ﺍﺳﺘﻮﺍﺭ ﺍﺳﺖ. ﺍﻳﻦ ﻣﺮﺍﮐﺰ ﺩﺭ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺑﻪ Think Tank معروفند. رشد ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺳﺎﺯﻣﺎﻥ ها بیشتر به خاطر ﺷﺮﺍﻳﻂ ﭘﺲ ﺍﺯ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺩﻭﻡ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻏﺮﺏ ‫ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻫﻢﺍﮐﻨﻮﻥ ﻧﻴﺰ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺍﺯ آنها ﺩﺭ ﺯﻣﻴﻨﻪﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻭ ﺑﻪ ﻧﺎﻡﻫﺎﻱ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻥ ﻭ ﺑﺎ ﻣﺎﻟﮑﻴﺖ ها ‫ﻣﺘﻨﻮﻉ ﺩﺭ ﺟﻬﺎﻥ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ.

مراکز سیاست پژوهی مستقل

گروهی از کارشناسان که به ارائه مشاوره و ایده پردازی در زمینه های سیاسی، اجتماعی و یا اقتصادی می پردازند (Oxford)

گروه یا موسسه ای برای انجام دادن پژوهش های بنیادی و حل مسئله، بویژه در حوزه فناوری و استراتژی (Heritage)

همچنین در بین بسیاری از اندیشگاه‌ها که توسط دولت‌ها، شرکت‌های تجاری و گروه‌های ذینفع تاسیس می‌شوند، بعضی منتج به کسب درآمد از راه مشاوره و پژوهش هستند.

میتوان به موسسه انترپرایز آمریکا و پروژه‌ای برای قرن آمریکایی جدید بعنوان نمونه‌هایی از اندیشگاه‌ها اشاره نمود. از جمله اولین اندیشگاه‌های ایرانی می‌توان به اندیشکده راهبردی امنیت نرم، اندیشگاه شریف، اندیشکده سیوان، و اندیشکده صنعت و فناوری اشاره کرد. اندیشگاه نانوفناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از دیگر نمونه های ایرانی نهاد اندیشگاهی است.

مفهوم راهبرد

 

مقدمه

 

واژه استراتژی Strategy معادل فارسی راهبرد است. تعاریف استراتژی در مفاهیم مدیریتی متنوع است، عناصر کلیدی آن ثابت است: اول شناسایی توانایی‌ها و ضعف‌های خود و رقیب (دشمن) و دوم کسب مزیت رقابتی پایدار (وجه تمایز و برتری). بدیهی است پیدایش علوم و فنون مختلف در پی رفع یکی از نیازهای بشری بوده است به عنوان مثال علم اقتصاد به علت کمبود منابع پدید آمد و به چگونگی توزیع و تخصیص منابع محدود برای نیازهای نامحدود بشر می‌پردازد. علم استراتژیک نیز ابتدا در فضای رقابتی نظامی بروز پیدا کرد و با انقلاب صنعتی و رشد فضای رقابتی و سازمان‌های بین‌المللی و چند ملیتی این علم به حوزة علوم مدیریتی و صنعتی نیز وارد شد. بنابراین طرح مباحث راهبردی در محیط انحصاری، بسته و عدم رقابت بی‌معنا و عبث می‌باشد.

 

راهبرد در مباحث مدیریتی در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی، و اجتماعی کاربرد بسیار متداولی دارد و به عنوان یکی از عناصر مهم مرتبط با مدیریت مطرح بوده و اساس تصمیم گیریهای مدیریتی محسوب می شود، به طوری که نمی توان آن را جدای از مدیریت پنداشت، چه بسا مدیریت موفق اغلب حاصل تدوین راهبردهای مناسب است. موضوع راهبردی به لحاظ گستردگی و کاربرد آن در حوزه های مختلف علمی ، مورد توجه و استقبال اندیشمندان قرار گرفته است. 

 

اهمیت و ضرورت تدوین راهبرد

 

با توجه به تغییرات محیطی که در حال حاضر شتاب زیادی به خود گرفته است و پیچیده شدن تصمیمات سازمانی، لزوم بکارگیری برنامه‌ای جامع برای مواجهه با اینگونه مسائل وبرای شکل دادن به آینده به شکلی اثر بخش (کنترل آینده) بیشتر از گذشته ملموس می‌شود. این برنامه چیزی جز برنامه راهبردی نیست. مدیریت راهبردی با تکیه بر ذهنیتی پویا، آینده‌نگر، جامع‌نگر و اقتضایی راه حل بسیاری از مسائل سازمانهای امروزی است. پایه های مدیریت راهبردی بر اساس میزان درکی است که مدیران از سازمان‌های رقیب، بازارها، قیمت‌ها، عرضه‌کنندگان مواد اولیه، توزیع‌کنندگان، دولت‌ها، بستانکاران، سهامداران و مشتریانی که در سراسر دنیا وجود دارند قرار دارد و این عوامل تعیین‌کنندگان موفقیت تجاری در دنیای امروز است. پس یکی از مهمترین ابزارهایی که سازمان‌ها برای حصول موفقیت در آینده می‌توانند از آن بهره گیرند «مدیریت راهبردی» خواهد بود. لذا بالاترین اولویت اقدامات مدیریتی بنابر دو دلیل زیر تهیه و تدوین راهبرد و اجرای آن است :