شناخت امام مهدی (مباحث مربوط به شخصیت و ویژگیهای حضرت حجت)

شناخت امام مهدی (مباحث مربوط به شخصیت و ویژگیهای حضرت حجت) 

با توجه به حدیث شریفِ 

اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی نَفْسَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی نَفْسَکَ لَمْ أَعْرِفْ نَبِیَّکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی رَسُولَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی رَسُولَکَ لَمْ أَعْرِفْ حُجَّتَکَ اللَّهُمَّ عَرِّفْنِی حُجَّتَکَ فَإِنَّکَ إِنْ لَمْ تُعَرِّفْنِی حُجَّتَکَ ضَلَلْتُ عَنْ دِینِی‏. 

پروردگارا! خود را به من بشناسان که اگر خود را به من نشناسانی، نمیتوانم پیغمبرت را بشناسم. پروردگارا! پیغمبرت را به من بشناسان که اگر پیغمبرت را به من نشناسانی، نمیتوانم حجت تو را بشناسم. پروردگارا! حجت خود را به من بشناسان، که اگر حجت خود را به من نشناسانی، در دین خود گمراه خواهم شد. 

اصول کافی، 1/337. 

بر مبنای این حدیث شریف هر شخصی که بخواهد در خیل منتظران و شیعیان حضرت قرار گیرد باید ایشان را بشناسد، این شناخت ابعاد گسترده و متعدد دارد در گام دوم بعد آشنایی با مبانی اعتقادی مهدویت شخص منتظر باید با مباحث معرفت شناختی ویژه ی حضرت حجت آشنا شود مباحثی مانند چگونگی ولادت حضرت، علت نامگذاری حضرت به کنیه های مختلف مانند بقیة الله، مهدی، قائم و... وجوه شباهت حضرت حجت به سایر پیامبر و ائمه و دلایلی این وجوه شباهت یا مباحثی پیرامون امامت خاص ایشان، پاسخ به پرسشها و شبهاتی پیرامون حضرت مانند دلایل غیبت و طول عمر حضرت، مسئله ی اختیاری یا اجباری بودن غیبت، منجی باوری در سایر ادیان و مکاتب، امام زمان در منابع اهل سنت، و... که هر یک به وجهی از وجوه شناخت حضرت حجت خواهد پرداخت در این بخش از سیر مطالعاتی گنجانده شده است. 



ما در این قسمت سیر را به دو بخش تقسیم میکنیم، بخشی پیرامون مسائلی در باب شناخت صورت و ظاهر و اطلاعاتی پیرامون چگونگی تولد و رشد و ویژگیهای ظاهری حضرت و... و در بخش دیگر شناخت سیرت و شناخت عمیقتر نسبت به حضرت و معارف ویژه ی ایشان. اختصاراً اگر مطالبی در سیر ارائه شده ناظر به ویژگیهای ظاهری ایشان بود با علامت (ظ) مشخص شده و اگر مسائل مربوط به معارف عمیقتر و شناخت سیرت حضرت بود با حرف (سلام الله علیها) مشخص شده است. 





1- بخش اول کتاب معرفت امام زمان و تکلیف منتظران، تألیف ابراهیم شفیعی سروستانی (که خودش شامل 6 فصل است) (ظ) (108 صفحه) 

2- باب های 41 تا 46 از جلد دوم کتاب کمال الدین و تمام النعمه، تألیف شیخ صدوق(شامل عناوین: روایاتی که درباره ی مادر قائم علیه السلام وارد شده است، روایات میلاد قائم علیه السلام، افرادی که حضرت قائم علیه السلام را دیده اند (به خصوص حدیث 21 این باب)، علت غیبت، توقیعات وارده از حضرت قائم و احادیثی درباره ی عمر طولانی حضرت) (ظ)(180 صفحه) 

3- آینه ی دوم تا آینه ی هفتم از کتاب شمیم گل نرگس، تألیف عباس رحیمی (شامل عناوین: ولادت صاحب الزمان، نام مبارک حضرت، ویژگیهای فردی، پدران اجداد و شمایل، مسئله ی غیبت و فلسفه ی غیبت) (ظ) (32 صفحه) 

4- گفتار اول و دوم کتاب آب حیات، تألیف آیت الله ناصری، شامل مباحث نگاهی به سیمای حضرت ولی عصر و درباره ی غیبت (62 صفحه) 

5- بخش های 2 و 6 و 7 و 8 و 13 از کتاب امام مهدی از ولادت تا ظهور، تألیف آیت الله سید محمد کاظم قزوینی، (ظ) (145 صفحه) 



*** سیر متوسط: 1 و 3 و 4 (موارد حذفی نسبت به سیر جامع 2 و 5) 

** سیر مجمل: 1 و 3 (موارد حذفی نسبت به سیر جامع 2 و 4 و 5) 





1- بخش یکم فصل دوم (امامت خاص) و فصل سوم (مهدویت شخصی) از کتاب امام مهدی موجود موعود، تألیف آیت الله جوادی آملی(سلام الله علیها) (72 صفحه) 

2- بخش دوم کتاب معرفت امام زمان و تکالیف منتظران با عنوان معرفت امام زمان (شامل 3 فصل)، تألیف ابراهیم شفیعی سروستانی (سلام الله علیها) (98 صفحه) 

3- بخش اول (با عنوان شناختن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف واجب است) و دوم (با عنوان اثبات امامت حضرت حجت بن الحسن العسکری عجل الله تعالی فرجه الشریف) و سوم (با عنوان قسمتی از حقوق و مراحم آن حضرت نسبت به ما) و از بخش چهارم کتاب قسمت حرف ((ک)) کمالات آن حضرت فصل اول و دوم از جلد اول کتاب مکیال المکارم، تألیف مرحوم آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی (سلام الله علیها)(150 صفحه) 

4- گفتار سوم و چهارم و ششم از کتاب آب حیات تألیف آیت الله ناصری، (شامل مباحثی با عنوان خصوصیات و مراتب حضرت حجت، حضرت حجت در آینه ی وحی و شبهاتی پیرامون حضرت حجت) (سلام الله علیها)(190 صفحه) 

5- کل کتاب دعای ندبه، زندگی در فردایی نورانی، تألیف اصغرطاهرزاده (سلام الله علیها)(182 صفحه) 

6- بخش هفتم و هشتم از کتاب خورشید مغرب، تألیف محمد رضا حکیمی با عنوان منجی در قرآن کریم و در سوره ی قدر (سلام الله علیها)(37 صفحه) 



*** سیر متوسط 1 و 2 و 3 و 4 و 5 (مورد حذف شده 6) 

** سیر مجمل 1 و 2 و 3 (موارد حذف شده 4 و 5 و 6) 

بخش ویژه ی این مجموعه: 

در این قسمت برای کسانی که می خواهند دیدگاه سایر فرق اسلامی پیرامون حضرت حجت و مباحث منجی باوری در میان سایر مکاتب و ادیان را بررس کنند 3 کتاب معرفی میشود: 

1- کل کتاب پژوهه ی مهدوی، تألیف علی اکبر مهدی پور (اطلاعات این کتاب به شکل مبسوط در بخش معرفی منابع سیر مطالعاتی ذکر شده است، از نکات قوت این کتاب بررسی دقیق و مستند به ویژه در بخش منجی در ادیان ابراهیم و مکاتب اهل سنت است!) (295 صفحه) 

2- کل کتاب بشارت به منجی موعود، تألیف علی سرائی، انتشارات موعود عصر است (86 صفحه) 

3- بخش های چهارم و پنجم و ششم از کتاب خورشید مغرب، تألیف محمد رضا حکیمی، انتشارات دلیل ما (با عناوینی چون منجی درکتابهای پیشین و منجی درکتب مسلمین) (62 صفحه) 


*** سیر متوسط فقط شماره ی 1 (موارد حذف شده 2 و 3) 

** سیر مجمل (اگر شخص سیر مجمل را انتخاب کرده نیازی نیست از این بخش مطالعه ای داشته باشد)

راهبردها رهبری امام خمینی(ره) در انقلاب اسلامی

وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی ایران برای بسیاری از تحلیل گران و متخصصین پدیده انقلاب غافلگیرکننده بود؛ انقلابی که نسل نظریه های انقلاب را تغییر داد و با آوردن ایدئولوژی مذهبی به صحنه، آغازگر نقش مذهب در سیاست در دنیای مدرن شد. در این تحول بدون شک نقش امام خمینی(ره) بی بدیل و تعیین کننده بود.

در این گفتار اشاره ای کوتاه به چند مورد از برجسته ترین ویژگی ها و تلاش های ایشان در رهبری انقلاب اسلامی داریم:

الف) اعتقاد به انجام وظیفه و تکلیف الهی مبنای رهبری امام: 

 امام خمینی یک انسان کامل و تربیت شده مکتب اسلام و یک بنده واقعی خداوند بود و در همه امور بر مبنای وظیفه خود عمل می کرد. مبارزه با رژیم طاغوتی محمدرضا شاه و تشکیل نظام اسلامی توسط ایشان در همین راستا قابل تحلیل است. ایشان اگر جنگ را ادامه داد برای انجام تکلیف بود و اگر در سال ۶۷ آن را پایان داد نیز به همین دلیل بود. جنگ باعث آبدیده شدن نیروها و زمینه ای برای توسعه و خودکفایی کشور شد. به علاوه همان طور که امام می فرمود «ما در جنگ ابهت ابرقدرتها را شکستیم» و به جهانیان ثابت نمودیم که سلطه گران جهانی در مقابل اراده ملتی مصمم ناتوان و ضعیف هستند.

ب) نقش ویژگی های شخصیتی امام در رهبری: 

امام خمینی دارای اراده ای پولادین و اعتماد به نفس کامل بود و به درستی راه خود اطمینان داشت. در مقابل به سردمداران رژیم منحوس پهلوی بنگرید که بسیار متزلزل و به توانایی خود بی اعتماد و فاقد اعتماد به نفس بودند. دلیری و جرأت حضرت امام به الگویی برای نخبگان و توده ها تبدیل شد و در آفرینش روحیه انقلابی و گسترش آن که یکی از شرایط اصلی وقوع و تداوم انقلاب است بسیار تاثیر کرد. امام هم پیش از آغاز حرکت نهایی که از ۱۹ دی ماه ۱۳۵۶ آغاز شد هم در جریان حرکت انقلاب در سال های ۵۶ و ۵۷ این قاطعیت را نشان می داد. در مرحله پایانی برخی از مقامات سیاسی درخواست ملاقات با ایشان را می کردند، اما ایشان با بیان این نکته که چون حکومت پهلوی ها غیرقانونی است آن ها اول باید استعفا دهند تا ملاقات صورت گیرد. از جمله سیدجلال تهرانی رئیس شورای سلطنت پس از استعفا توانست با ایشان ملاقات نماید.

ج) تلاش های امام در رهبری نهضت اسلامی از دهه ۴۰ تا پیروزی انقلاب اسلامی:

امام در این مدت همه جنبه های رهبری در حرکت انقلابی را با هوشمندی و توانایی ویژه و نتایج خیره کننده ای به انجام رسانیده است از جمله:

۱) تربیت کادرهای انقلابی:

امام در سال های پیش از انقلاب به تربیت گروهی از شاگردان مورد اعتماد و معتقد و توانا همت گمارد که با حضور در شهرها و مناطق مختلف در زمینه سازی و تداوم انقلاب و از جمله در بسیج عمومی و گسترش ایدئولوژی انقلاب نقشی گسترده به عهده داشتند.

۲) بیان و گسترش ایدئولوژی انقلاب اسلامی:

گسترش ایدئولوژی انقلابی یکی از شرایط بنیادی وقوع انقلاب است. حضرت امام از یک طرف با حرام اعلام کردن تقیه در دوره پیش از انقلاب و از طرف دیگر با تذکر جنبه های انقلابی مفاهیم مذهبی از قبیل عاشورا به بیان وظیفه قشرهای مختلف در مبارزه با رژیم طاغوت پرداختند و از طرف دیگر با درسهای حکومت اسلامی و ولایت فقیه در سال ۱۳۴۸ در زمان تبعید در نجف اشرف، حکومت جایگزین را معرفی نمودند. این مرحله ای بسیار مهم در رخداد انقلاب اسلامی بود و بدون این تلاش ها پیروزی انقلاب و تشکیل حکومت جمهوری اسلامی امکان پذیر نبود.

۳) تنظیم و اجرای راهبردها (استراتژی ها) و تاکتیک های حرکت انقلابی:

در این رابطه نیز تلاش امام بسیار ستودنی است؛ زیرا ایشان در هر مرحله با توجه به شرایط موجود، راهبردها و تاکتیک هایی را برگزید که در صورتی که غیر از آنها انتخاب می شد، وقوع و پیروزی سریع انقلاب اسلامی غیرممکن بود. از جمله گزینش راهبرد تعلیم و تربیت کادرهای انقلابی در سال های پیش از وقوع انقلاب و انتخاب راهبرد مبارزه منفی یعنی بهره گیری از همایش های میلیونی و اعتصابات سراسری به هنگام وقوع انقلاب و راهبرد عدم درگیری با نیروهای مسلح. همین راهبردها بود که باعث سرعت در پیروزی انقلاب و تلفات نسبتا کم نیروهای انقلابی گردید. درگیری مسلحانه با رژیمی که ژاندارم آمریکا در منطقه بود، می توانست زمان پیروزی را به عقب انداخته، تلفات را افزایش داده و نتایج ناخواسته ای را به دنبال آورد.

۴) بسیج عمومی و به صحنه آمدن نخبگان و توده ها:

انقلاب اسلامی از جنبه میزان نخبگان و توده های شرکت کننده بی نظیر است. به جز وابستگان به رژیم سابق که در مقابل انقلاب قرار داشتند، تقریبا همه اقشار و افراد در صحنه حاضر شدند و فرمان امام را لبیک گفتند. اعتماد بسیار بالای مردم به امام خمینی و روش های ایشان در رهبری و همچنین تبدیل مساجد و تکایا به مراکز آغاز تظاهرات و نقش شبکه روحانیت در سراسر کشور که همه مبتنی بر نقش امام در رهبری انقلاب بود، حرکتی بسیار گسترده و قدرتمند ایجاد کرد که رژیم شاه و حامیان خارجی آن را غافلگیر و ناتوان از انجام هر گونه عکس العمل بازدارنده ای نمود.

۵) تشکیل نظام جمهوری اسلامی:

امام خمینی با پیروزی انقلاب اسلامی تشکیل نظام جدید را به رفراندوم عمومی گذاشت و سپس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به آرای عمومی گذارده شد و بدین ترتیب یک نظام اسلامی پدید آمد که همه ساختارها و مقامات عالی رتبه آن با رای مستقیم مردم برگزیده می شوند. امام در عصر نظام های حکومتی دنیوی، تشکیل نظام مردم سالاری دینی را به تحقق رساند و راه جدیدی را به ملت های مسلمان و جهانیان نشان داد که هم به انجام فرامین الهی پایبند است و هم به نقش مردم در سیاست تاکید می کند.

د) امام خمینی و حوادث پس از پیروزی انقلاب: 

رهبری امام در حوادث بعد از پیروزی انقلاب نیز بی نظیر و بیانگر تیزبینی و آینده نگری دقیق ایشان بوده است. زمانی که در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ صدام با حمایت قدرت های سلطه گر جهانی با حمله هوایی به فرودگاه های کشور، جنگ علیه ایران را آغاز کرد، امام با اعتماد بنفسی فوق العاده وعده زدن سیلی محکمی به صدام را داد و همگان دیدند که صدام به زودی و تقریبا در تمام طول مدت جنگ برای پایان جنگ التماس می کرد. همچنین امام در زمان اشغال لانه جاسوسی آمریکا در تهران و تهدیدهای امریکایی ها اعلام کرد که آمریکا هیچ غلطی نمی تواند بکند توانایی و هوشمندی امام در برخورد با حوادث مختلف دیگر پس از پیروزی انقلاب نیز بر همگان هویدا و آشکار بود.

به طور خلاصه، امام خمینی(ره) یک اندیشمند بزرگ و تاریخ ساز، معتقد به دینی شدن سیاست و ایدئولوگ و فرمانده انقلاب و معمار نظام جدید بود که با برنامه ریزی دقیق و تنظیم شایسته راهبردها و تاکتیک های حرکت انقلاب و اعتماد بنفس فوق العاده و اراده پولادین خود توانست با سرعت رژیم وابسته پهلوی را سرنگون و نظام جمهوری اسلامی ایران را بنیاد نهد.